Olive Keelback/දිය වර්ණයා/කඩොලා [Diya warnaya/Kadola] (Atretium schistosum)

 A non-venomous aquatic snake inhabiting damp places near water bodies such as streams, ponds, wells, paddy fields as well as brackish habitats of mangroves and lagoons from lowlands to about 1000m elevations. It active during the day time and feeds mainly on frogs and fish. Also takes tadpole, aquatic insects, mosquito larva and crabs and other crustaceans. Olive Keelback is a good swimmer and diver which also climbs low bushes near water. It is an oviparous snake breeding during the rainy season from December to April. It lays 10 - 30 eggs inside crevices, under logs or in leaf litter among stones near water. 

හැළ කිඹුලා (Crocodylus palustris)

පහත රට වියලි කලාපයේ වැව්, ගංගා, විල්ලු සහ විශාල ජලාශ වල මෙන්ම ඇතැම් විට ලුණු ලේවා වලද දැකිය හැකි හැළ කිඹුලා මිරිදිය ජලයේ වසන උරගයෙකි. හැළ කිඹුලාගේ පැටවුන් ප්‍රධාන වශයෙන් කෘමීන්, කුඩා මාලුන් සහ ගෙම්බන් ආදිය ආහාරයට ගන්නා අතර වැඩුණු සතුන් මුවන් වැනි විශාල ක්ෂීරපායින්ගේ සිට කුඩා ක්ෂීරපායින්, ජලයේ වසන කුරුල්ලන්, මාළුන්, ඉබ්බන්, සර්පයන් ආදිය ගොදුරු කරගනී. කළාතුරකින් මිනිසුන්ටද හැළ කිඹුලන් පහර දුන් අවස්ථා වාර්තා වී ඇත. ඉඩෝර කාලයේදී වර්ෂා කාලය පැමිණෙන තුරු වනාන්තරයේ ගිම්හානතරණය කරන හැළ කිඹුලන්ගේ මෙරට ගහණය 1200 පමණ වේ යැයි අනුමාන කරයි. 

 English Post >>

පුල්ලි දත් කැටියා (Oligodon sublineatus)

 වැඩුණු සතුන් සෙන්ටිමීටර 26 සිට 31 පමණ දිග කුඩා, නිර්විෂ, මෙරටට ආවේනික භෞමික සර්පයෙකි පුල්ලි දත් කැටියා. දිවා කාලයේ හැසිරෙන සර්පයෙකු වන අතර හවස් යාමයේ බොහෝවිට ක්‍රියාශීලී වේ. පහත රට තෙත් කලාපයේ සිට කඳුකරයේ මධ්‍යම උස් මට්ටම් දක්වා වනාන්තර වල මෙන්ම මිනිස් ජනාවාස ආශ්‍රිතවද  හමුවේ. වියලි කලාපයේ ඇතැම් ස්ථාන වලින්ද වාර්තා වූ බවට වූ පැරණි වාර්තා තිබේ. දිරායන කොළරොඩු, ගල් යට, ගස් කොටන් යට මෙන්ම රොන්මඩ සහිත කාණු වලද සැඟවී සිටී. උරග බිත්තර, කෘමීන්, මකුළුවන් මෙන්ම කුඩා උරගයන්ද ආහාර කර ගන්නා පුල්ලි දත් කැටියා කලබල වූ විට බෝලයක් මෙන් ගුලිවී ඇතැම්විට ශරීරයේ ඉදිරි කොටස තරමක් විශාල කර, හිස පැතලි කර  එය ත්‍රිකෝණාකාර ආකාරය දක්වා පොළොඟුන් අනුකරණය කරයි.

English Post >>

අං කටුස්සා (Ceratophora stoddartti)

 මධ්‍යම කඳුකරයේ මුහුදු මටටමේ සිට මීටර් 1500 ත් 2200 ත් අතර උසින් යුත් කලාපයේ නුවරඑලිය, මහඑලිය (හොර්ටන් තැන්න), ශ්‍රිපාද අඩවිය වැනි ප්‍රදේශ වල  ස්වභාවික වනාන්තර, වගා බිම් සහ ගෙවතු වල හමුවන මෙරටට ආවේනික කටුස්සෙකි. එසේම භූගෝලීය වශයෙන් හුදකලා වූ ගහණයක් බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ නමුණුකුල කන්ද ආශ්‍රීතවද ඉතාමත් කුඩා ප්‍රදේශයකට සීමා වී හමුවේ. බොහෝවිට ගස් කඳන් මත දිවිගෙවන මුත් භෞමිකවද සැරිසරන අං කටුස්සන් දැක ගත හැක. කෘමින් සහ දලඹුවන් ආහාරයට ගන්නා අං කටුස්සන් භූමියේ සැරිසරන විට ගැඩවිලුන්ද ගොදුරු කර ගනී. ගස් කඳන් මත සිට පොළොව මතට ගමන් කරන අවස්ථාවේදී සිය ශරීර වර්ණය හරිත පැහැයේ සිට දුඹුරු පැහැය දක්වා ක්ෂණිකව වෙනස් කර ගැනීමේ හැකියාව අං කටුස්සාට තිබේ. 

English Post >>

දෙපත් නයා[Depath naya]/වටඋල්ලා[Wataulla]/Sri Lankan Pipe Snake (Cylindrophis maculatus)

An endemic, Non venomous, sub fossorial snake common from lowland plains to about 1200 m elevations in the hills. It is a nocturnal snake and rests under stones, under or within decayed logs or leaf litter during the day time. It feeds on other small non-venomous snakes, earthworms and insects. When disturbed it flattens its posterior half of the body and curled posterior quarter of the body with tail erecting forwards (See picture) usually hiding its head under its coils. Sometimes even jerk the raised parts mimicking the hood of the cobra. Sri Lankan Pipe Snake is a Ovoviviparous snake and produces 2 to 15 young at a time. 

පිනුම් කටුස්සා (Otocryptis weigmanni)

පිනුම් කටුස්සා මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර 1300 පමණ උසක් දක්වා තෙත් කලාපයේ වනාන්තර ප්‍රදේශ වල පමණක් භෞමිකව හමුවන මෙරටට ආවේණික උරගයෙකි. වනාන්තර දිය පාරවල් අසබඩ කොළ රොඩු මත බහුලව හමුවේ. එහෙත් එවැනි පරිසර වල ගල් මත මෙන්ම ඇතැම් අවස්ථා වලදී ගස් කඳන් මතත් දැකිය හැක.  කලබල වූ විට ඇතැම්විට පිටුපස කකුල් දෙකින් දුවන බැවින් Kangaroo Lizard යන ඉංග්‍රිසි නම මෙම කටුස්සා හැඳින්වීමට භාවිතා වේ. පිනුම් කටුස්සා සඳහා මෙරට ජන ව්‍යවහාරයේ යෙදෙන කලා කටුස්සා, යක් කටුස්සා, පිනුම් කටුස්සා සහ තැලි කටුස්සා වැනි නම් කිහිපයක්ම P.E.P. දැරණියගල මහතා ඉදිරිපත් කර ඇත. කුහුඹුවන්, සලබයන්, තණකොලපෙත්තන් සහ කුරුමිණියන් වැනි කෘමි සතුන් පිනුම් කටුස්සා ප්‍රධාන වශයෙන් ගොදුරු කර ගනී. එසේම මකුළුවන්, කුඩා හූනන් සහ ඇතැම් අවස්ථා වලදී ලපටි දලු රිකිලි වැනි ශාකමය ආහාරද පිනුම් කටුස්සා ආහාරයට ගන්නා බව නිරීක්ෂණය කර ඇත. පිරිමි සතුන් ඔවුන්ටම සීමා වූ ගොදුරු භූමි වෙන් කර ගන්නා අතර වෙනත් පිරිමි සතෙකු සිය ප්‍රදේශය ආක්‍රමණය කල විටදි බෙල්ල ප්‍රදේශයේ තිබෙන තැල්ල විහිදාගෙන ආක්‍රමණිකයා සමග සටන් කරණු දැකිය හැක.
English Post >>

Brahminy Blind Snake/Flowerpot Snake/දුමුටු කණඋල්ලා/[Dumutu Kanaulla](Indotyphlops braminus)

A small non venomous worm like blind snake lives under the soil, under and inside decaying logs, under stones and leaf litter. Brahminy Blind Snake is worldwide distributed as a result of human activities (Transported in the soil of plants. Hence its common name Flowerpot Snake). Flowerpot Snake feeds on ants, termites, insect larvae and on caterpillar droppings. It occurs from low country to about 1200 m elevations in Sri Lanka. It usually encountered crawling on soil surface during rains when they are flooded out of their subterranean haunts. Brahminy Blind Snake is a parthenogenesis (Entirely female) species producing 2 - 7 eggs without mating (In other words each individual able to found a new colony. Probably the only such snake species in the world). There is a belief that Blind Snakes enters the ears of people sleeping on the ground (Hence their vernacular name කණඋල්ලා)

Body length at birth - 35 mm
Body length of adult Snakes - 150 -170 mm

කුණු මී කරවලා[Kunu Mee Karawala]/මල් රදනකයා[Mal Radanakaya]/Flowery Wolf Snake(Lycodon osmanhilli)

An endemic Non venomous snake occurs in all parts of the island up to about 2000 m a.s.l. Rather common in urban and sub urban areas. It is found under flower pots, piles of stones, loose soil, cracks and crevices of walls and parapets in houses, stacked bricks and piles of woods. Flowery Wolf Snake is a nocturnal terrestrial snake and it feeds on geckos, other snakes, rodents, insects, etc. It is very aggressive snake especially at night and savagely bite when handling. When cornered it hides its head underneath the coil of its body and sometimes empty its bowels with a smell similar to rotten dead mice. Hence its Sinhalese name කුණු මී කරවලා. It is an oviparous snake and lays 8 to 10 eggs at one time. Flowery Wolf Snakes often enter human habitations and are killed on sight as many believes it as a venomous snake. Some authors considered Lycodon osmanhilli as a color variety of Lycodon aulicus. 

Lowland Kangaroo Lizard/Earless Lizard/පිනුම් කටුස්සා/තැලි කටුස්සා[Pinum Katussa/Thali Katussa] (Otocryptis nigristigma)

An endemic lizard rather common in dry lowlands up to about 400 m elevations. It lives  among leaf litter of forest floor and sometimes even on tree trunks and rocks. Lowland Kangaroo Lizard inhabits both natural as well as the anthropogenic habitats, if adequate shade and leaf litter is available.

Painted-lip Lizard/Sri Lankan Bloodsucker/තොල විසිතුරු කටුස්සා[Thola visithuru Katussa] (Calotes ceylonensis)

An endemic lizard confine to the semi-evergreen monsoon forests, home gardens and plantations in the dry and intermediate zones up to about 400 elevations. Painted-lip Lizard is an arboreal agamid inhabiting tree trunks of large trees. It active during the day time and feeds on butterflies, day moths, bees and other insects.

දේවකගේ තැලි කටුස්සා [Devakage Theli Katussaa]/Devaka's Fan-throated Lizard (Sitana devakai)

Fan throated Lizard inhabiting dry coastal areas of  the North, Northwestern and Southeastern part of the country was formerly considered as a single species Sitana ponticeriana which is also recorded from the India. However with the recent taxonomic changes now it is considered that Sri Lanka is home to two distinct endemic species, one occurs in the Southeastern coastal areas (Sitana bahiri) and other in the Northern and Northwestern part of the island (Sitana devakai).

Devaka's Fan-throated Lizard is an endemic lizard confine to the dry coastal areas of the north and north western part of the island. However sometime it is recorded even 10-60 km from the nearest beach. It is active during the day time. Territorial behaviors of Sitana devakai are similar to its Southeastern congener Sitana bahiri.  

References:
Amarasinghe, A.A.T., Ineich I., Karunarathna D.M.S.S., Madhava W., Botejue S. & Campbell P.D., 2015 Two new species of the genus Sitana Cuvier, 1829 (Reptilia: Agamidae) from Sri Lanka, including a taxonomic revision of the Indian Sitana species, Zootaxa 3915(1): 67-98

Streaked Kukri Snake/Dumerill's Kukri Snake/පුල්ලි දත් කැටියා [Pulli Datkatiya] (Oligodon sublineatus)

Streaked Kukri Snake is a small (26-31 cm in length) non-venomous and terrestrial snake endemic to the Sri Lanka. It is diurnal in habit and active mostly during the dusk. Streaked Kukri Snake is mainly distributed from wet lowlands to mid hills (Few earlier records also available from some localities of the dry lowlands), both in forested areas and the vicinity of human habitations.  It hides under decaying leaves, logs, stones and inside silted drains. It feeds mainly on reptile eggs, insects, spiders and small reptiles. When cornered it twist itself into a ball and sometime slightly expands fore body and flattens its head and makes it triangular, mimicking vipers.  

සිංහලෙන් කියවන්න >>

පුල්ලි වක්-නිය හූනා /Spotted Bowfinger Gecko (Cyrtodactylus triedrus)

Spotted Bowfinger Gecko is a ground dwelling gecko found under stones, among leaf litter and under decaying logs of forests, plantations and home gardens in wet lowlands and mid hills below 700m elevation and few wet and shaded localities of the dry and intermediate zones. Mainly a nocturnal gecko though juveniles might active even during the day time.

Pethiyagoda’s Crestless Lizard/පෙතියාගොඩගේ කොදු-දැති රහිත කටුස්සා (Calotes pethiyagodai)

The Crestless lizard inhabiting Knuckles range has been recently described as a new endemic species base on morphological features (Amarasinghe T. et. al., 2014). It is restricted to the elevations between 900-1400m of the Knuckles range and inhabits forest edges rather than dense forests and found on trees and shrubs. It feeds on insects like dragonflies, moths and butterflies.  

References:

Amarasinghe T. et. al., 2014 A new species of the genus Calotes (Squamata: Agamidae) from high elevations of the Knuckles Massif of Sri Lanka. Amarasinghe A.A.T., Karunarathna D.M.S.S., Hallermann J., fujinuma J., Grillitsch H. & Campbell P.D. Zootaxa 3785 (1): 059–078.

දිය නයා/දියබරියා[Diya Naya/Diyabariya]/Checkered Keelback (Xenochrophis piscator)

A non-venomous, semi-aquatic snake inhabiting streams, rivers, paddy fields, tanks, marshes etc. from lowlands up to about 1200m elevations in the hills. Mainly a diurnal snake though sometime active even during the night. It feeds mainly on frogs and fish. 

Lowland Hump-nosed Pit Viper/පහතරට මූකලන් තෙලිස්සා[Pahatharata Mukalantelissa] (Hypnale zara)

An endemic snake restricted to the lowland rain forests of the south-western wet zone up to foot hills of the central highlands.  It is a nocturnal snake and during the day time stay hidden under decaying logs and leaf litter on the forest floor. Maduwage K. et al. recorded of a rare occasion of observing this snake on a shrub up to about 60cm above the forest floor. Furthermore according to them Lowland Hump-nosed Pit Viper is absent in anthropogenic habitats. Above specimen was photographed on a banana shrub - considerable height above the ground- But habitat can't be considered as a primary forest though entirely not a home garden ( 6°22'24.18"N,  80°27'8.22"E). Location -though sort of anthopogenic habitat- is very close to the Gin river as well as Sinharaja forest.

Maduwage Kalana, Silva, A., Manamendra-Arachchi, K.& Pethiyagoda, R. 2009 A taxonomic revision of the South Asian hump-nosed pit vipers (Squamata: Viperidae: Hypnale) Zootaxa 2232: 1–28 pp.

Blossom krait/මල් කරවලා/නිහාළුවා [Mal karavala/Nihaluva] (Balanophis ceylonensis)

Blossom krait is a rear-fanged mildly venomous terrestrial snake found among leaf litter in forests of low country to central hills.  Also occurs in knuckles range. It feeds on frogs, skinks, and insects. Blossom krait is rather uncommon snake endemic to the Sri Lanka . 

කටකළුවා/මුදුහබරා[Katakaluva/Muduhabara]/Trinket Snake (Coeloganthus helena)

The Trinket snake is a common non-venomous, terrestrial snake widely distributed in lowlands up to about 600m elevation. It can be found both in forests and anthropological habitats mostly closer to water bodies. It is active during morning hours as well as dusk and considered as a diurnal snake though nocturnal habitats have been observed too. When cornered Trinket snake expands its fore body and open mouth displaying its black color. Hence the vernacular name Katakaluwa (One with a black mouth). It feeds on rodents, frogs and lizards. 

* One depicting in above photographs is a juvenile albino snake with about 36mm length, encountered in a home garden. Distinct black lines of the neck  region and black streak behind the eye are faint of this specimen unlike it is with normal snakes. It had red eyes as it is always with albino animals.

Spotted Skink (Eutropis madaraszi)

An endemic skink found in rock crevices, leaf litter of forests or under logs in both wet and dry zone up to about 800m elevation .

Hump-nosed Lizard/Lyre-headed Lizard/ගැටහොඹු කටුස්සා/කරමල් බෝදිලිමා/බොහොඬා[Gatahombu Katussa/Karamal Bodilima/Bohonda](Lyriocephalus scutatus)

Hump-nosed Lizard is an endemic arboreal lizard found in shaded forests and adjoining well wooded home gardens and plantations from wet lowlands to mid hills (up to about 1600m a.s.l.). It feeds on insects[termites, butterflies, moths], earthworms,  young shoots and buds as well as fruits on both trees and on land. It is a diurnal lizard and during night ascending high up trees to sleep. If cornered it opens its mouth wide to show the bright red color inside, change body color  and also practicing death feigning.