මුගටියා (Herpestes smithii)

 පහත රට වියලි සහ තෙත් යන කලාප දෙකේම වනාන්තර සහ වනාන්තර ආශ්‍රිත ප්‍රදේශ වල සුලභ මුගටි විශේෂයකි. අඩි 3500 සිට 4000 ට වඩා උස කඳුකරයේ දුර්ලභය. දිවා රාත්‍රී දෙකේම ආහාර සොයමින් සැරිසරන මුත් බහුලව උදෑසන සහ හවස් යාමයේ ක්‍රියාශීලී වේ. වල්ගය උඩ අතට නමාගෙන් ඇවිදින හැසිරීමක් දක්වන බැවින් මෙම මුගටි විශේෂය මෙරට හමුවන අනිත් මුගටි විශේෂ අතරින් විශේෂ දෙකකින්ම පැහැදිලිව දුරකදී පවා වෙන් කර හඳුනාගත හැක. පක්ෂීන්, මීයන් වැනි කුඩා ක්ෂීරපායීන් මෙන්ම ගැරඩියන්, තලගොයි පැටවුන් වැනි උරගයන්ද, එසේම ගොලුබෙල්ලන් සහ කම්බිලි පණුවන් වැනි කුඩා අපෘෂ්ඨවංශී සතුන්ද  ගොදුරු කරගන්නා මෙම මුගටියා අවස්ථාව ලදහොත් වෙනත් සතුන්ගේ මළකුණු කොටස් පවා පවා අහාරයට ගනී. බොහෝවිට තනිව හැසිරෙන මුත් ගැහැණු සහ පිරිමි ජෝඩු ලෙසින්ද ගොදුරු සොයමින් හැසිරෙන ආකාරය දැකිය හැක. බහුලවම හෞමික හැසිරීමක් දක්වන මුත් ගස් නැගීමේද මනා හැකියාවක් ඇති බව නිරීක්ෂණය කර ඇත. 

English Post >> 

වැව් රාජාලියා/අළුහිස් මසුකුස්සා (Ichthyophaga ichthyaetus)

 එතරම් සුලභ නොවන දේශීය පක්ෂියෙකු වන වැව් රාජාලියා පහත රට වියලි කලාපයේ වනාන්තර ආශ්‍රිත වැව්, විල්ලු සහ ගංගා  වාසභූමිය කරගනිමින් වෙසේ. බොහෝ වේලාවක් වතුර මතුපිටට ඉහලින් වැටී ඇති අත්තක් මතට වී ගොදුරු කරගැනීමට මත්ස්‍යයෙකු දිය මතු පිටට එනතුරු බලා සිටින වැව් රාජාලියා උදෑසන සහ ගොම්මන් කාලයේ, විශේෂයෙන්ම අභිජනන සමයේ  ඝෝෂාකාරි ලෙස හඬ නගයි. වසරේ දෙසැම්බර් සිට මාර්තු දක්වා කාලයේ  උස ගසක් මුදුනේ කෝටු කෑලි විශාල ප්‍රමාණයක ගොඩක් ලෙස වූ කූඩුවක් තනා එහි බිත්තර එකක් හෝ දෙකක් දමා අභිජනනයේ යෙදේ. 

English Post >>

සුදු හැලපෙන්දා (Motacilla alba dukhunensis)

 දුර්ලභ නමුත් නිත්‍ය සංචාරක පක්ෂියෙකු වන සුදු හැලපෙන්දා සංචාරක පක්ෂීන් මෙරටට පැමිණෙන කාලයේදී පහත රට විවෘත බිම් වල සහ වගා බිම් වල, බොහෝවිට ජල මූලාශ්‍රයකට ආසන්නව පොළොව මත කුඩා කෘමීන් ගොදුරු කරගනිමින් හැසිරෙනු නිරීක්ෂණය කල හැක. නිතර තනි පක්ෂීන් ලෙස දැක ගත හැකි මුත් ඇතැම්විට විසිරුණු කුඩා රංචු ලෙසින් හෝ වෙනත් හැලපෙන්දන් විශේෂ සමගද නිරීක්ෂණය කල හැක. වෙනත් හැලපෙන්දන් මෙන්ම විශාල රංචු ලෙසින්  සමූහ වශයෙන් පන් ගාලක් වැනි තැනක රාත්‍රී කාලය ගත කරයි. 

English Post >>

රෝස සැරිකාවා/රෝස මයිනා (Pastor roseus)

 එතරම් සුලභ නොවන සංචාරක පක්ෂියෙක් වන රෝස මයිනා ප්‍රධාන වශයෙන් පහත රට වියලි කලාපයේ, විශේෂයෙන්ම වෙරළබඩ ප්‍රදේශ වල තෘණභූමි, වගා බිම්, ගෙවතු මෙන්ම වනාන්තර වලද බොහෝවිට විශාල රංචු වශයෙන් හමුවේ. ඝෝෂාකාරි පක්ෂියෙක් වන අතර වැඩි වශයෙන් පොළොව මත  සැරිසරමින් කෘමීන්, පළතුරු, කුඩා ගෙඩි වර්ග, මල් පැණි, සහ ධාන්‍ය වර්ග ආහාරයට ගනී. ඇතැම් වසර වල විශාල රංචු  වශයෙන් දැකගන්නට හැකි වුවත් තවත් ඇතැම් වර්ෂ වල මුළුමනින්ම නොමැති තරම් අල්ප පක්ෂීන් ප්‍රමාණයක් මෙරට තුලදී වාර්තා වේ. රෝස මයිනන් රාත්‍රී කාලයේ රංචු වශයෙන් තෝරාගත් ගසක්  හෝ පඳුරක් මත ලැගුම් ගනී. නැගෙනහිර යුරෝපයේ සහ මැදපෙරදිග ප්‍රදේශ වල අභිජනනය කරන රෝස මයිනන් මුළු ගහණයම ශීත කාලයේදි ඉන්දියාවේ සහ ලංකාවේ ගත කරයි. මෙරටට පැමිණෙන බොහෝ රෝස මයිනන් නොමේරු පක්ෂීන්ගේ පිහාටු දරන බව නිරීක්ෂණය කර ඇත.

English Post >>

ගොඩ රත්මල්/කොසත්ත (Blachia umbellata)

An indigenous shrub or small tree of medium to low elevation open forests of wet to intermediate zones, open places along watercourses and roadsides. 

දික්වැන්න/දික් ඇන්ද[Dikwenna/Dikandhe] (Pityranthe verrucosa [Syn: Diplodiscus verrucosus])

 An endemic tree locally very common in the dry monsoon forests.

Flower Size: 1.2 cm across

ළයළු ප්‍රීණියා/ළය අළු හම්බූ කුරුල්ලා (Prinia hodgsonii)

පහත රට තැනි බිමේ සිට කඳුකරයේ මධ්‍යම උස් මට්ටම් දක්වා දිවි ගෙවන එතරම් සුලභ නොවන දේශීය පක්ෂියෙකි. වියලි කලාපයේ තරමක් සුලභව හමුවන මුත් තෙත් කලාපයේ දුර්ලභය. ජෝඩු වශයෙන් හෝ කුඩා රංචු ලෙසින් වනාන්තර මායිම් වල, ලඳු බිම් වල සහ තෘණ භූමි වල සලබයන්, තණකොළ පෙත්තන් සහ  දලඹුවන් වැනි කුඩා කෘමීන් ආහාරයට ගනිමින් සැරිසරයි. වසරේ මාර්තු සිට ජූනි දක්වා කාලයේ බට්ටිච්චන් මෙන් පොළවේ සිට අඩි දෙකක් හෝ තුනක් පමණ උසින් ගසක පොකට්ටුවක් ලෙස විශාල කොළ දෙකක් හෝ කුඩා කොළ කිහිපයක් එකතු කර "මසා" ඒ තුල කූඩුවක් තනා එහි බිත්තර තුනක් පමණ දමා අභිජනනය කරයි.

English Post >>

Glycosmis mauritiana

 An indigenous shrub of open forests in coastal and lowland areas both moist and rather dry country. Locally common. 

Murdannia simplex

 An indigenous perennial with basal rosette.  Locally common in shallow soil over rocks,  wet rocky and roadside banks from 875 to 900 m elevations. Flowering in December.

මා එඬරු (Mallotus resinosus)

An indigenous shrub or small tree common in both wet and dry rainforests up to 700 m elevations. 

Pilea melastomoides

 
An indigenous tall herb or undershrub common in damp shady places of wet zone forests from 700 to 2000 m elevations. Flowering and fruiting from March to September. 

Flower Size > Male flower - 0.4 cm across , Female flower - 0.15 cm across

                        

Lasianthus chrysocaulis

 An endemic shrub of montane shrubberies. 

කැහිපිත්තන්/කැසිපිත්තන් [Kehipiththan/Kesipiththan] (Cyclea peltata)

 An indigenous slender woody climber, locally common in lowland forests and waste and cultivated grounds up to 700  m elevations. 

නරි අල [Nari Ala] (Coelogyne imbricata [Syn: Pholidota imbricata])

 

An indigenous epiphyte common on trees or rocks in wet evergreen forests, extending to montane forests from 457 to 1524 m elevations. 

පෙනෙල/Soap Fruit Tree (Sapindus emarginatus [Syn: Sapindus emarginata])

An indigenous medium-sized to large tree common in dry zone forests up to 500 m elevations. Flowering from March to April and fruiting from May to July.

Phyllanthus sp.

 An endemic or indigenous subshrub occurs above 900 m elevations in the Knuckles range. Rather similar to the Phyllanthus baillonianus but with cream-white flowers. Probably an addition to the flora of Sri Lanka, first recorded in Vlas de J., 2019 with only male flowers (Female flowers are also shown here).

Vlas de J., 2019 - Illustrated field guide to the flowers of Sri Lanka Volume 3 

Phyllanthus rheedei

An indigenous perennial herb rare in montane forests from 1000 to 2000 m or higher. 

හුණුකිරිල්ල (Glochidion candolleanum)

An indigenous shrub or small tree of montane forests above 1000 m elevation.

* Glochidion pachycarpum Alston  and Glochidion pycnocarpum (Muell.Arg.) Beddome  are synonyms. 

Tawny-bellied Babbler/White-throated Babbler/Rufous Bellied Babbler/කුස කහ ලඳු-දෙමළිච්චා/ගෙල සුදු දෙමළිච්චා (Dumetia hyperythra)

Tawny-bellied Babbler is a local and rather uncommon breeding resident inhabiting forests, scrublands, grasslands, adjoining well wooded home gardens and tea plantations from lowlands to about 1500 m elevations in the mid hills or even higher in some areas. Much common in the dry zone and avoids interior of the wet zone forests. It lives as small flocks, maintaining a large territory and skulking among bushes in grasslands/scrublands or undergrowth of the forest, moving one after other with squeaks of alarms and chattering or churring notes. It feeds mainly on insects and berries. The breeding season lasts from March to May and probably again from August to September. The nest is a ball of dry grasses, twigs and fibers with an entrance hole on the side, sets usually near ground in a bush, tussock of a Mana grass or the like, where it lays 3 or 4 eggs. 

සිංහලෙන් කියවන්න >>
 

Knuckles Corrugated Water Frog/දුම්බර වක රැලි දිය මැඩියා (Lankanectes pera)

An endemic and critically endangered frog restricted to the clear, shallow and slow flowing streams with sand and rock-strewn substrates in closed canopy sub montane and montane forests of the Knuckles range (Above 1100 m elevations in Dothalugala, Bambarella, Knuckles Peaks and Riveston areas) . Males can be found under rocks or rock-crevices in flowing water. Tadpoles of this frog occurs in deeper regions of the stream where decaying vegetation gathers. Nocturnal.