තල්ගස් කුරුල්ලා/අළු වනලිහිණියා (Artamus fuscus)

සියළුම දේශගුණික කලාප වල සුලබ දේශීය පක්ෂියෙකි. කඳුකරයේ තරමක් දුර්ලභය. බොහෝවිට වනාන්තර අද්දර, කුඹුරු ආදී ගහකොළ සහිත විවෘත බිම් වල හමුවේ. දුරකතන සහ විදුලි රැහැන් මත නිතර දැකිය හැක. පක්ෂීන් 10-15 පමණ සහිත කුඩා රංචු ලෙසින් හෝ ඇතැම්විට ජෝඩු වශයෙන් හමුවේ. ගුවනේ පියාඹන කෘමීන් ගොදුරු කර ගන්නා මෙම පක්ෂියා පෙබරවාරි සිට ජූනි දක්වා කාලයේදී තාල වර්ගයේ ගසක අත්ත ගසට සම්බන්ධ වන ස්ථානයේ හෝ මැරුණ ගසක කොටයක් මත කුඩා ශාක මුල් සහ කෙඳි උපයෝගි කරගනිමින් නොගැඹුරු කෝප්පයක හැඩැති කූඩුවක් තනා බිත්තර 3 ක් පමණ දමා  අභිජනනය කරයි. මෙම පක්ෂියා කාලගුණ තත්වයන් මත හෝ කෘමීන්ගේ සුලභතාවය අනුව නිතර රට තුල වෙනත් ප්‍රදේශ කරා සංක්‍රමණය වන පක්ෂියෙකු ලෙස සැලකේ.

 English Post >>

මහ දියකාවා (Phalacrocorax carbo)

 පහත රට වියලි කලාපයේ විශාල වැව් සහ කලපු වල තරමක් දුර්ලභ ලෙස හමුවන දේශීය පක්ෂියෙකි. ඉතාමත් දුර්ලභ ලෙස පහත රට තෙත් කලාපයේ සහ කඳුකරයේ වාර්තා වේ. දක්ෂ ලෙස කිමිදෙමින් මසුන් ගොදුරු කරගන්නා මහ දියකාවා කුඩා රංචු ලෙසින් බොහෝවිට වෙනත් දියකාවන් සහ වෙනත් එවන් ජලය ආශ්‍රිතව වෙසෙන පක්ෂීන් සමග දැකිය හැක. දෙසැම්බර් සිට පෙබරවාරි දක්වා කාලයේ සමූහ වශයෙන් නොගැඹුරු ජලයේ ඇති ගස් මුදුන් වල අතු පතර කූඩු තනා අභිජනනයේ යෙදේ. 

English Post >>

කළු තුරිතයා/පුංචි තුරිතයා (Apus affinis)

පහත රට ප්‍රදේශ වල සිට කඳුකරය දක්වා, විශේෂයෙන් විශාල ගල් තලා අසල ස්ථානීය වශයෙන් සුලභ දේශීය පක්ෂියෙකි. විශාල විසිරුණු රංචු ලෙසින් පියාඹන කෘමීන් ගොදුරු කරගනිමින් වේගයෙන් පියාඹන පුංචි තුරිතයන් බොහෝවිට වෙනත් තුරිතයන් විශේෂ මෙන්ම වැහිලිහිණියන් සමගද එකට දැකිය හැක. වසරේ මුල් මාස වල අභිජනනයේ යෙදෙන මෙම පක්ෂියා ගල් ගුහාවක වහලයේ හෝ පාලමක යටිපැත්ත වැනි ස්ථානයක හෝ වෙනත් එවැනි තැනක තණකොළ, පිදුරු සහ පිහාටු සිය කෙල වලින් එකට අලවා තනන විශාල කෝප්පයක හැඩැති කූඩු සමූහ වශයෙන් තනා අභිජනනය කරයි. බොහෝවිට එම කූඩු ලැග සිටීම සඳහාද භාවිතා කරන බැවින් වසර පුරාම පාහේ පුංචි තුරිතයන් එම කූඩු පිහිටි ස්ථානය අවට නිතර දැක ගත හැක. 

 English Post >>

පෝරු කෑදැත්තා/පොරෝ කෑදැත්තා (Anthracoceros coronatus)

 වියලි කලාපයේ පහත රට ප්‍රදේශ වල සිට කඳුකරයේ පහල උස මට්ටම දක්වා වනාන්තර සහ එවැනි ගහකොළ සහිත පරිසර වල සුලභ දේශීය පක්ෂියෙකි. ගංගා ඉවුරු වල ඇති උස ගස් වල ජෝඩු ලෙසින් සහ විශාල රංචු ලෙසින් නිතර හමුවේ. නුග, පලු වැනි කුඩා ගෙඩි වර්ග ප්‍රධාන වශයෙන් ආහාරයට ගන්නා පොරෝ කෑදැත්තා ඊට අමතරව කුඩා සතුන්ද ගොදුරු කරගනී. අප්‍රියෙල් සිට අගෝස්තු දක්වා කාලයේ අභිජනනය කරන මෙම පක්ෂියාගේ ගැහැණු සතා ගස් බෙනයක් තුල බිත්තර දමා එය තුලම සිටින අතර පිරිමි පක්ෂියා මඩ වලින් බෙනයේ කට මුද්‍රා තබයි. පැටවුන් තරමක් වැඩී බෙනය තුල ඉඩ මද වන විට ගැහැණු පක්ෂියා බෙනයේ මුද්‍රා කඩාගෙන පිටතට පැමිණ නැවතත් එය මුද්‍රා තබයි. පැටවුන් ප්‍රමාණවත් තරමට වැඩුණු පසු නැවත එම මුද්‍රාව කඩාගෙන ඔවුන් එලියට පැමිණෙන අතර, එතෙක් ගැහැණු සහ පිරිමි පක්ෂියා ඔවුනට ආහාර සපයයි. ගැහැණු සතා බෙනය තුල සිරවී සිටින කාලය තුලද පිරිමි සතා එහි ඇති කුඩා විවරයකින් ගැහැණු සතා හට ආහාර සැපයීම සිදු කරයි.

English Post >>

Ceylon Spider Lilly/වල් ලූනු (Pancratium zeylanicum)

An indigenous herb rather common in lowlands. Often cultivated. Flowering more or less throughout the year. 

Slate Flash (Rapala manea schistacea)

 Rather common butterfly flies all the year round in open scrublands, forest edges and secondary vegetations throughout the island up to about 1300 m a.s.l. It is much common towards the tail end of both monsoons. Its larva feeds on tender flower buds and flowers of Urena lobata, flowers and tender leaves of Lepisanthes tetraphylla in the dry zone and intermediate zone, flowers of Ziziphus mauritiana in the arid zone and flowers of Cassia roxburghii at Nilgala. 

බට්ටිච්චා (Orthotomus sutorius)

දිවයින පුරා සියළුම දේශගුණික කලාප වල ග්‍රාමීය මෙන්ම නාගරික ගෙවතු වල මෙන්ම, හොඳින් ගහකොළ සහිත ස්ථාන වලත් ඉතාමත් සුලභ ලෙස හමුවන දේශිය පක්ෂියෙකි.  නිතර හඩ නගමින් ඔවුනොවුන් අතර සම්බන්ධය තබා ගනිමින්, ජෝඩු වශයෙන් ගස් සහ පඳුරු වල අතු අතර හැසිරෙමින්, කුඩා කෘමීන්, මකුළුවන් වැනි සතුන් ගොදුරු කරගනී. බොහෝවිට වසර පුරාම පාහේ අභිජනනය කරන මුත් ප්‍රධාන වශයෙන් පෙබරවාරි-මාර්තු අතර කාලයේ විශාල කොලයක දෙපස එකට එකතු කර මසා හෝ කොල දෙකක් හෝ කිහිපයක් එකට තබා මසා තනන කූඩුවක බිත්තර දෙකක් හෝ තුනක් දමා පැටවුන් බිහිකරයි.

 
English Post >>

කළුවන් හම්බු කුරුල්ලා/වන ප්‍රීනියා (Prinia sylvatica vailda)

එතරම් සුලභ නොවන ලෙස පහත රට වියලි කලාපයේ ලඳු කැලෑ සහ තෘණ භූමිවලත්, පහත රට තෙත් කලාපයේ අතරින් පතර ස්ථානීය වශයෙන් කඳුකරයේ මධ්‍යම උස් මට්ටම් දක්වාත් හමුවන දේශීය පක්ෂියෙකි. ඉහල කඳුකරය දෙසට යන විට වඩාත් දුර්ලභ වේ. ජෝඩු ලෙසින් හෝ කුඩා රංචු ලෙසින් සැරිසරන මෙම පක්ෂියා වසරේ පෙබරවාරි සිට මැයි දක්වා කාලයේ තණකොල සහ මුල් කෑලි ආදිය මකුළු දැල් වලින් එකතු කර තණකොල පඳුරක හෝ වෙනත් එවැනි පඳුරක පහල මට්ටමේ බෝලයක හැඩය ඇති කූඩුවක් තනා එහි බිත්තර 2- 4 අතර ප්‍රමාණයක් දමා අභිජනනය කරයි. 

 English Post >>

ලියන්/ඇට හෙරලිය (Homalium ceylanicum)

 An indigenous tree of wet forests and sometimes on stony slopes from 150 to 1140 m elevations. 

සැළලිහිණියා/පොදු සැළලිහිණියා (Gracula indica)

 තෙත් කලාපයේ පහත රට ප්‍රදේශ වල සිට කඳුකරයේ මධ්‍යම උස් මට්ටම් දක්වා වනාන්තර අද්දර, හොඳින් ගහකොළ සහිත ප්‍රදේශ සහ වනාන්තර වලට ආසන්න ගෙවතු වල සුලභ දේශීය පක්ෂියෙකි. වියලි කලාපයේ උස් ගස් සහිත වනාන්තර වලද ස්ථානීය වශයෙන් ඇතැම්විට හමුවේ. ජෝඩු වශයෙන් හෝ කුඩා රංචු වශයෙන් තියුණු හඩක් නගමින් නිතර එකිනෙකා සමග සම්බන්ධතාවය පවත්වාගනිමින්, බොහෝවිට ගස් වල වියන් ස්ථරයේ සැරිසරමින් ප්‍රධාන වශයෙන් පළතුරු ආහාරයට ගනිමින් දිවි ගෙවයි. මැයි සිට අගෝස්තු දක්වා කාලයේ ගසක බෙනයක බිත්තර දෙකක් පමණ දමා අභිජනනය කරයි.

 English Post >>

බට දඹ/දිය දඹ/කොබෝ මල් (Syzygium nervosum [Syn: Cleistocalyx operculatus, Syzygium operculatum])

An indigenous tree locally common, especially in ravines and along river banks of wet and intermediate  zone forests up to 800 (-1300) m elevations.

Cyanotis ceylanica

 An endemic decumbent perennial in shade or partial shade of forest floor and near streams from 750 to 1220 m elevations.

බල (Nothopegia beddomei)

An indigenous small to medium-sized tree of wet lowlands to hill country forests. Rather common in the intermediate zone and occurs also in the Ritigala hill. Flowering from March to July.

වල් ජම්බු/ජම්බු (Syzygium amphoraecarpus)

An endemic medium-sized tree common in Southwestern Sri Lanka including the Knuckles from sea level to about 1500 m altitudes in wet and intermediate zones. 

Horse Radish Tree/Drumstick Tree/මුරුංගා[Murunga]/ (Moringa oleifera)

 An introduced tree native to tropical Asia. Cultivated in home gardens, along roads and also as fence posts and boundary trees for demarcation in the dry zones chenas. Tender pods, leaves and flowers are used as vegetables. Root bark, leaves and seed oils are used in Ayurvedic medicine, especially for snake bites. 

කඳු වැහිළිහිණියා/හෙල් වැහිළිහිණියා (Hirundo domicola)

කඳුකරයේ තෘණ භූමි සහ වගා බිම් වල මෙන්ම ගම් සහ නගර වල විවෘත ස්ථාන වලද සුලභ දේශීය පක්ෂියෙකි. තෙත් කලාපයේදී කඳුකරයේ පාමුල ප්‍රදේශ වලද ඇතැම්විට දැකිය හැක. කුඩා පියාඹන කෘමීන් ප්‍රධාන වශයෙන් ආහාරයට ගන්නා කඳු වැහිළිහිණියා ඔවුන්ගේම කුඩා රංචු ලෙසින් හෝ වෙනත් වැහිළිහිණි විශේෂ සමග පියාඹමින් එම සතුන් ගොදුරු කරගනී. පෙබරවාරි සිට මැයි දක්වා කාලයේ සහ නැවතත් සැප්තැම්බර් මාසයේ බිත්තියක හෝ පාරක ඉවුරේ හෝ වෙනත් එවැනි ස්ථානයක මඩ සහ පිදුරු එකතු කර වටේට පිහාටු යොදා තනන කෝප්පයක හැඩැති කූඩුවක බිත්තර 2 ක් හෝ 3 ක් දමා අභිජනනයේ යෙදේ. 

English Post >>

හීන් මල්කුරුල්ලා/පෙරදිගු සිතැසියා (Zosterops palpebrosa)

තෙත් කලාපයේ පහත රට ප්‍රදේශ වල සිට කඳුකරයේ  මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර 1800 පමණ උස් මට්ටම් දක්වා වනාන්තර, හොඳින් ගහ කොළන් සහිත ගෙවතු සහ වගා බිම් වල සුලභ දේශීය පක්ෂියෙකි. වියලි ඌව කඳුකරයේදී මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර 1800 උස මට්ටම් දක්වා වාර්තා වේ. ජෝඩු ලෙසින් හෝ කුඩා රංචු ලෙසින් ගසින් ගසට පියාඹමින් ප්‍රධාන වශයෙන් මල් පැණි බොමින් සහ කෘමීන්, දළඹුවන් සහ කුඩා ගෙඩි වර්ග ආහාරයට ගනිමින් ජීවත් වේ. ප්‍රධාන වශයෙන් ගස් මුදුන් වල සැරිසරන මුත් වනාන්තරයේ කුඩා දිය පහරවල වල බැස වතුර නාන ආකාරය නිරීක්ෂණය කල හැක. අප්‍රියෙල් සිට මැයි දක්වා සහ බොහෝවිට නැවතත් සැප්තැම්බර් මාසයේදී අතු කෑලි දෙකක් අතර එල්ලෙන කුඩා කෝප්පයක හැඩැති කූඩුවක් තනා බිත්තර 2 ක් හෝ 3 ක් දමා අභිජනනය කරයි. 

English Post >>

කළු කවුඩා (Dicrurus macrocercus)

පහත රට වියලි කලාපයේ  උතුරු සහ වයඹ පලාත් වල ස්ථානීය වශයෙන් සුලභ දේශීය පක්ෂියෙකි. උතුරු මැද පළාතේද එතරම් සුලභ නොවන ලෙස හමුවේ. තවද සංචාරක පක්ෂීන් මෙරටට පැමිණෙන මාස වල වරින් වර දිවයිනේ දකුණු ප්‍රදේශ වලින්ද වාර්තා වී තිබේ. කළු කවුඩා විවෘත භූමි, වනාන්තර සහ ලඳු කැලෑ වල බොහෝවිට තනි පක්ෂීන් ලෙසද ඇතැම්විට ජෝඩු වශයෙන්ද හමුවේ. පියාඹන කෘමීන් ආහාරයට ගන්නා මෙම පක්ෂියා වැටක, ගසක අත්තක් මත, දුරකතන හෝ විදුලි රැහැන් මත හෝ වෙනත් එවැනි ස්ථානයක සිට හඹා යමින් එම සතුන් ගොදුරු කර ගනී. වෙනත් කවුඩන් ලෙසින්ම කළු කවුඩාද වෙනත් පක්ෂීන් සහ පූසන් වැනි සතුන්ගේ හඬ අනුකරණය කරයි. වසරේ මාර්තු සිට මැයි දක්වා කාලයේ කුඩා කෝටු කැබලි, කෙඳි වර්ග සහ මකුළු දැල් උපයෝගි කරගෙන කෝප්පයක හැඩයට ගස් දෙබලක, බොහෝවිට හොඳින් නිරාවරණය වූ ස්ථානයක තනන කූඩුවක බිත්තර 2 ක් හෝ 3 ක් දමා අභිජනනයේ යෙදේ. 

English Post >>

මහ කොවුල්සැරටිත්තා/මහ කොවුල්ඇස්පටියා (Coracina macei)

 පහත රට ප්‍රදේශ වල සිට කඳුකරයේ මධ්‍යම උස් මට්ටම් දක්වා වනාන්තර වල දැකිය හැකි එතරම් සුලභ නොවන දේශිය පක්ෂියෙකි. තෙත් කලාපයේ දුර්ලභය. ඇතැම්විට ජෝඩු වශයෙන් සහ කුඩා රංචු වශයෙන් සැරිසරන මුත් බොහෝවිට තනි පක්ෂීන් ලෙස හමුවන මෙම පක්ෂියා ප්‍රධාන වශයෙන් වනාන්තර උඩු වියනේ වෙසෙන කෘමින් ගොදුරු කර ගනී. මැයි සිට ජූනි දක්වා කාලයේ හීනි කෝටු කැබැලි, ශාක පත්‍ර වල නාරටි, ලයිකන ආදිය මකුළු දැල් වලින් එකතු කර තනන නොගැඹුරු කෝප්පයක හැඩැති කූඩුවක බිත්තර දෙකක් දමා අභිජනනයේ යෙදේ.

English Post  >>

වත නිල් මල්කොහා (Phaenicophaeus viridirostris)

වියලි සහ අතරමැදි කලාපයට අයත් පහත රට ප්‍රදේශ වල සිට කඳුකරයේ මධ්‍යම උස් මට්ටම් දක්වා ලඳු කැලෑ, වනාන්තර අද්දර, ද්විතියක වනාන්තර සහ හොඳින් ගහකොළ සහිත ගෙවතු වල එතරම් සුලභ නොවන ලෙස හමුවන දේශිය පක්ෂියෙකි වත නිල් මල්කොහා. ඉතාමත් කුලෑටි පක්ෂියෙකු වන අතර අනතුරක් දුටු විගස තුරු සහ පඳුරු වල ඝන කොළ අතු අතර සැඟවේ. ජෝඩු වශයෙන් හැසිරෙන මෙම පක්ෂියා ගස් සහ පඳුරු වල අතු අතර සැගවී ගමන් කරමින්  පලගැටියන්, වන්දන් වැනි කෘමීන් ප්‍රධාන වශයෙන් ආහාරයට ගනී. බොහෝවිට වසර පුරාම අභිජනනයේ යෙදෙන අතර, කුඩා ගසක මධ්‍යයෙහි කෝටු කෑලි වලින් තනා වටේට කොළ පැහැති කොළ කිහිපයක් යොදා සදන රවුම් පීරිසියක හැඩැති විවෘත කූඩුවක බිත්තර දෙකක් දමා පැටවුන් බිහි කරයි.    

English Post >>